Op 1 april 2018 – wat ook eerste paasdag was – krijg ik ‘ochtends van mijn moeder een appje dat de dag anders is begonnen dan gehoopt. Mijn vader is opgenomen in het ziekenhuis met een zware longontsteking en waarschijnlijk een COPD-aanval.
1 april 2018
Op 1 april 2018 – wat ook eerste paasdag was – krijg ik ‘ochtends van mijn moeder een appje dat de dag anders is begonnen dan gehoopt. Mijn vader is opgenomen in het ziekenhuis met een zware longontsteking en waarschijnlijk een COPD-aanval.
Mijn zus en ik gaan direct richting MCL, bij hem op bezoek. Het ziet er niet goed uit, hij is ontzettend benauwd. Mijn vader had vaker longontsteking maar zo benauwd als nu had ik hem niet eerder gezien.
Als ik iets te drinken ga halen voor mijn moeder, zus en mezelf in het restaurant van het ziekenhuis zie ik een flesje Rivella staan en denk: “Oh, daar heb ik zin in, dat is lang geleden. Die is voor mij”. Ik loop naar boven en kom terug op de kamer waar mijn vader naast zijn bed zit, aan de zuurstofslangetjes. Het eerste wat m’n pap zegt is: “Oh, Rivella! Is die voor mij?!” Zonder twijfel maar wel met een béétje tegenzin geef ik het flesje aan m’n vader: “Ja, die is voor jou!”
Hij kan geen kant op en voelt zich zichtbaar heel erg ongemakkelijk en ziek. Hij wil ons niet wegsturen maar we merken dat hij zich groot houdt. We blijven niet lang en zeggen dat we elkaar vanavond tijdens het bezoekuur wel weer zien. Een voorzichtige knuffel tussen alle slangen door, hij kan geen kant op en ik zeg voor de grap: “Niet weglopen hè, nergens heen gaan”. Hij lacht. We houden wel van zwarte humor.
Mijn vader is ‘s middags wat rustiger door medicatie die hij gekregen heeft en wil eventjes gaan slapen. Mijn moeder is naar huis gegaan, om een aantal spullen bij elkaar te pakken voor de komende nacht. Omdat het eerste paasdag is verzamelen we rond 15:30 voor een stuk appeltaart (door mijn vader gebakken, dat deed hij nooit!) en koffie. Mijn moeder is er, mijn zus en haar gezin zijn ook gekomen. Als de taart op is gaat de telefoon van mijn moeder; een onbekend nummer. Iedereen zit rechtop. Mijn moeder heeft de gewoonte om altijd op de speaker te bellen. Ze neemt op, en we luisteren allemaal mee. Het is de verpleegkundige van die ochtend: “… wij hebben uw man net levenloos in bed aangetroffen en we zijn hem nu aan het reanimeren. U moet nú deze kant op komen” Paniek. Chaos. Angst.
Het gesprek dat volgt was schokkend. Ze hadden mijn vader niet kunnen redden. Hij was overleden. Hij is gaan slapen en niet meer wakker geworden. De schok was te groot om het te kunnen beseffen.
Roes
De dagen die volgden gingen in een roes voorbij. De tijd tikte door, terwijl mijn leven stil stond. Hoe kon alles gewoon doorgaan terwijl ik hier zat in deze nachtmerrie. Het verdriet, de schrik, de onzekerheid en alles wat er ineens geregeld moest worden.
Binnen een uur na thuiskomst zaten we al met een catalogus met doodskisten in onze handen, we mochten de volgende dag wel laten weten welke we hadden gekozen. Het uitzoeken van een kaart en een tekst om daarop te zetten. We waren dit gewoon écht aan het doen.
Ik ben heel erg blij dat mijn moeder er voor koos om een fotograaf uit te nodigen op de dag dat wij afscheid namen van papa. Hierdoor hebben we mooie beelden van deze dag, die grotendeels als een film aan ons voorbij gegaan is. Mensen namen een geschreven kaart mee naar de uitvaart, zodat we achteraf nog konden lezen wie er waren geweest en wat papa voor hen heeft betekent. Ik besef me nu ineens ook dat ik deze kaarten nog steeds niet allemaal heb gelezen, te confronterend en te verdrietig.
Niet alleen in die eerste weken maar het hele jaar hierna, zijn er in mijn geheugen grote gaten. Omdat ik zo met andere dingen bezig was zijn er veel gebeurtenissen in een soort roes aan mij voorbij gegaan. Ik heb ze gewoon niet opgeslagen. Zo zijn we bijvoorbeeld op vakantie geweest naar Malaga, vier weken na de uitvaart. Ik herinner me maar weinig van deze vakantie. Mijn advies zou daarom zijn, hou een dagboekje bij. Schrijf of typ gedachten en belevenissen op en maak foto’s, heel veel foto’s. Dit kan je later helpen om het weer op een rijtje te zetten en je te herinneren hoe de dingen zijn gegaan.
Kracht
Ik kan me nog steeds verbazen over wat mijn moeder, zus en ik hebben gedaan in de week na het overlijden van mijn vader. De kracht die je krijgt. Vooraf had ik gedacht dat ik zou zijn uitgeschakeld als iets als dit me zou overkomen. En toch, op het moment dat je moet – dan sta je er. Ik heb gespeecht op de uitvaart, ik heb een mooie tekst geschreven waarin ik mijn vader eer en gedenk. Dat kon ik. En ik sta nu nog steeds rechtop, ondanks dat ik mijn vader dagelijks ontzettend mis.
En nog steeds gaat het leven gewoon door. De jaren vliegen voorbij, over een paar weken is het 5 jaar geleden. Dat is láng. Veel te lang, dat ik mijn vader al moet missen. Het is zo zonde dat hij niet ziet hoe het nu met ons gaat. We hebben een nieuwe huis. Mijn zoontje Stijn, zijn jongste kleinzoon, is inmiddels al vier jaar is. En mijn baan bij ROC Friese Poort, waar hij ook werkte tot zijn (pre)pensioen!
Rouwen
Ik heb mij vaak en lang afgevraagd of ik het wel goed deed. Rouwen – hoe doe je dat? En voor hoe lang. De eerste periode na het overlijden kon ik me schuldig voelen als ik plezier had, als ik lachte. Als ik er eens een dag niet aan had gedacht, dan kon ik daar last van hebben. Was dat wel OK, was ik mijn vader al vergeten of vond ik het soms niet verdrietig genoeg.
Ik denk dat rouwen niet stopt, dat het nooit klaar is. Het is er altijd, het verdriet en het gemis. Je past je wel aan, aan hoe de wereld nu is. En dat doet iedereen op zijn of haar eigen manier en zijn eigen tempo tempo. Je voelt het op bepaalde momenten meer dan anders. Bepaalde data: verjaardagen, zijn sterfdag, de kerstdagen. Allemaal momenten die nooit meer vanzelfsprekend of compleet zijn. Altijd is er die lege stoel en het grote gemis.
Voor omstanders is het heel erg lastig om in te schatten waar de ander behoefte aan heeft. Ondanks mijn ervaring heb ik ook vaak geen woorden voor een plotseling overlijden of een verdrietige gebeurtenis. Dat ik soms denk: “Nou, nu zou IK toch wel moeten weten wat te zeggen…” Niet dus. Soms zijn er gewoon geen woorden en ben je er stil van. Een knuffel, een knipoog of een kaartje. Een klein gebaar kan zoveel verschil maken. Laat een ander weten dat je er bent in zulke gevallen en geef de ruimte die nodig is.
Als je erover wilt praten, zoek dan iemand met wie je kunt praten. En als je het er niet over wilt hebben geef dit dan ook aan bij je omgeving, dat mag ook! Blijf vooral bij jezelf, en volg je gevoel – want dat klopt.
Herinneren
Op 5 mei 2018 – 5 weken na het overlijden – deed ik een positieve zwangerschapstest. De emotionele rollercoaster was compleet. Deze twee zó tegenovergestelde emoties waren een hele slechte combinatie. Ik heb er toen heel bewust voor gekozen om bijna anderhalf jaar niet te gaan werken. Dit gaf mij de rust en ruimte die ik nodig had op dat moment.
Grote vreugde en diep verdriet, het was er in die tijd beide. We kregen een zoon! Hij en mijn vader hebben elkaar onderweg – van en waar dan ook naartoe – een high five gegeven. Zijn donker bruine ogen heeft Stijn absoluut van mijn vader, ik vind dat prachtig.
Ik hou papa in leven door veel over hem te vertellen. Bijvoorbeeld aan mijn zoontje. Als we bij mijn moeder zijn, dan belt hij soms de huistelefoon. Op de voicemail is mijn vaders stem te horen, het klinkt zo vertrouwd als die door de kamer galmt. Ik heb een voorleesboek gemaakt. Met foto’s en een verhaal over opa. Hierdoor heeft hij een beeld van zijn opa Peet, ondanks dat hij hem nooit heeft gekend weet hij toch wie het is. We draaien vaak muziek die mijn vader draaide, en dansen dan op opa-muziek. En als we langs het kerkhof en de kerk in ons dorp rijden dan is daar Opa’s kerk, daar ligt zijn as begraven. Zo komt opa Peet eigenlijk elke dag wel ter sprake en dat vind heel erg fijn en mooi.
Heb je het al een plekje gegeven
Ik hoor het ze zo vragen
Maar ik wil geen plek voor mijn gemis
Ik wil jouw liefde gewoon voor altijd met me meedragen
