Op 1 september 2017 stond mijn leven stil… De start van het schooljaar, ik lag nog even bij te komen in mijn bed. Plotseling hoorde ik bonzen op mijn voordeur en terwijl ik naar beneden liep spookten er gedachten door mijn hoofd; René?
Zonder liefde geen rouw
Ik opende de voordeur en daar stonden twee politieagenten; “Bent u de moeder van René?” Deze vraag wil je niet krijgen van de politie. Snel was duidelijk dat mijn 20 jarige zoon René een ernstig eenzijdig auto ongeval had gehad. Hij was naar het MCL gebracht waar ze aan het vechten waren voor zijn leven, “Het lijkt heel ernstig” was de tekst van één van de politie agenten. Mijn dochter Elma woonde bij mij en we werden met de politieauto met sirenes en zwaailicht vanuit Drachten naar Leeuwarden gebracht. Onderweg heb ik mijn leidinggevende nog gebeld dat ik niet bij de start van het schooljaar aanwezig kon zijn. Duizend gedachten spoken dan door je hoofd, je wordt heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees, waarbij mijn vrees dat René het niet zou halen heel groot was.
Eenmaal in het MCL bleek dat de kans dat René het niet zou overleven groot was. De artsen hebben tot het uiterste gevochten om René in leven te houden. Tegen het middaguur zijn René zijn vader en ik naar de operatiekamer gebracht met de mededeling dat ze niets meer voor René konden doen, hij zou overlijden. Op dat moment had hij nog hartslag en konden wij hem vastpakken en knuffelen. Ik heb hem gekust en gezegd: “René het is goed, laat het leven maar los jongen”, en daarna is hij overleden.
De emoties nemen je dan mee, je wordt geleefd, geleid, overvallen, overspoeld, geraakt en het doet ongelooflijk veel pijn. Pijn alsof een deel van je hart uit je lichaam gerukt is. Eten lukte niet eigenlijk lukte leven niet. Ik kon naar buiten kijken en me afvragen waarom mensen buiten liepen, auto’s voorbij reden, iedereen naar zijn werk ging…. De wereld stond immers stil voor mij. Het heeft zeker anderhalf jaar geduurd voor ik weer kon functioneren, mijn werk weer op kon pakken en weer energie had.
De lijfspreuk van René was; ‘Stay Positive’ en ik ben heel dankbaar dat mijn karakter ook zo is. Dat ik wel kan genieten en positief naar het leven kan kijken. De zonnestralen, bloemen, lieve vriendinnen en alle 600 kaarten, ik kon en durfde er van te genieten gelukkig. In de week na het overlijden van mijn zoon vlogen er drie witte vlinders voor mij uit terwijl ik aan het wandelen was, er vloog één witte vlinder weg, nu nog doet elke witte vlinder me aan René denken waar ik ook ben.
Het is nu ruim vijf jaar na René zijn overlijden, het verdriet en het verlies houdt me dagelijks bezig maar verlamd me niet. Ik praat over René en houd zijn naam levend, hij is en blijft mijn zoon. Als mensen vragen of ik kinderen heb zeg ik altijd; ja twee, een dochter van 22 jaar en mijn zoon René is voor eeuwig 20 jaar. Dit helpt mij om zijn naam wel te noemen en open te zijn over zijn overlijden.
Verdriet gaat in mijn ogen nooit over, verwerken is een woord waar ik niets mee kan, dat zou impliceren dat er een eind zit aan de rouw. Voor mij is het veel meer verweven in mijn leven. Ik neem het mee als een roze draad door mijn leven en kom er nooit los van, dit wil ik ook absoluut niet want René hoort bij mij net als mijn dochter Elma. Een roze draad omdat René erg van de kleur roze hield.
Troost heb ik gehaald uit mijn geloof, de kracht van God en de liefde van Jezus zijn continue om mij heen en hebben me gesterkt om door te gaan. Tevens zijn alle lieve vrienden en vriendinnen om mij heen me enorm tot troost. Kort na het overlijden heel praktisch door hulp bij koken of andere huishoudelijke klussen en later en nu door te luisteren naar mij, maar ook door René te blijven noemen en vragen te stellen. Zonder mijn huidige partner was ik nooit zover gekomen, ik ontmoette hem 2 maanden na het overlijden van René.
Ik heb veel gehad aan mensen die me durfden te vragen hoe het met me gaat, me een knuffel gaven als ik dat nodig had en mijn tranen konden hanteren. Heel lastig vond en vind ik het wanneer mensen het onderwerp ‘overlijden’ of ‘kinderen’ uit de weg gaan. Mensen die in de winkel of op straat een andere kant op kijken omdat ze het moeilijk vinden, dat doet mij pijn. Ik kijk zelf mijn verdriet altijd in de ogen en omarm dit, het helpt als anderen dat ook doen. Fijn is het wanneer mensen net zo makkelijk over verdriet, rouw en verlies praten als over andere onderwerpen. Het helpt wanneer mensen dan zeggen dat ze geen woorden hebben.
Verdriet en rouw is voor iedereen anders, het vergelijken van verlies vind ik eigenlijk heel naar en verdrietig. Alsof het verlies van een kind erger is dan het verlies van bijvoorbeeld je broer. Elk rouwproces kent zijn eigen dalen en bergen, zonder de liefde voor degene die overleden is heb je ook geen rouw en dus mag je daar alle aandacht voor nemen en vragen. Iedereen mag zijn eigen tijd, tempo en manier hierin kiezen of nemen. Dit is individueel en dus uniek.
In het onderwijs wens ik dat er openheid is om over rouw en verlies te spreken. Het zou heel goed zijn wanneer dat in elke opleiding een onderwerp is wat ter sprake komt. Rouw en verlies krijgt iedereen mee te maken en dus is het een onderdeel van het leven en hoort het ook in het onderwijs thuis.
Als laatste wil ik iedereen René zijn levensmotto meegeven: Stay Positive
Ageeth Jaasma
